Тавтай морилно уу
Та эндээс Америкийн Монгол судлалын төвийн номын сан, номын сангийн онлайн каталог, цахим мэдээллийн сан, архивд хандах мөн бидний Монгол судлалтай холбоотой төрөл бүрийн сэдвээр эрхлэн бэлтгэсэн судлаачийн хөтөчийн талаар мэдээлэл хүлээн авна уу.
Дэлхий дахинаа Монголчуудыг орчин үеийн хөгжлөөс ангид зэлүүд газрын малчид хэмээн өрөөсгөл ойлгосоор иржээ. Үнэн хэрэгтээ ихэнх монголчуудын ердийн, өдөр тутмын амьдрал өөр. Энэ цоморлогоос уншигчид Монгол хүн гэж хэн болохыг өгүүлсэн шинэ хүүрнэлийг, түүнчлэн хөдөөгөөс хот, хотоос бөглүү хязгаар хүртэлх монголчуудын амьдрал даяарчлал, технологи, цаг хугацааны аясаар хэрхэн өөрчлөгдөж буйг харах боломжтой.
Энэхүү ном нь уул уурхай Монгол, Киргизстаны нийгэм, хүн ардад хэрхэн нөлөөлж байгааг судалсан судалгаа юм. Хуучин социалист байсан энэ хоёр улсад түүх, соёл, ардчилалд шилжсэн шилжилт гээд адил зүйл олон бий. Хамгийн чухал нь энэ хоёр улс Хятадтай хиллэдэг, байгалийн баялгаар нэн баян, олборлох салбарын төв болсон улсууд юм. Энэ ном тус хоёр улс дахь уул уурхайн хайгуул, олборлолт, хаалт гэсэн урт удаан аяллын үед иргэдэд ямар асуудал бэрхшээл тулгарч байгааг судалсан судалгаа билээ.
ХХ зууны турш үндэснийхээ тусгаар тогтнол, бие даасан байдлын төлөө монголчуудын төлөө явуулж ирсэн үйл ажиллагаа бол Монгол "nationstate" болохын төлөө тэмцэл байв. Эдүгээгийн Монгол улс нь Чин улсын хүрээллээс гарч чадсан цорын ганц үндэстэн болсныг нотлох илэрхийлэл юм. Үүнд монголчуудын өөрсдийн санал санаачилга, хүч оролцоо ихээхэн боловч хойд хөрш Орос улсаас Алс Дорно дахин, түүний дотор Монголын талаар алсын хараатай бодлого явуулсны үр дүн болохыг архивын эх сурвалж, түүхэн баримтанд тулгуурлан тусгахыг хичээв. Монголын эх түүх хийгээд Дорнодахины түүх судлал сонирхогч хэн бүхэнд өгөөжтэй байх болов уу хэмээн найдаж байна.
Өвөр Ази дахь соёл уламжлал Бүс нутаг дахь соёл уламжлалын хэлхээ холбоо Бэлчээрийн нийгэм ахуйн өөрчлөлт, ХХ зууны хүрээлэх орчны асуудал ХХ зууны Өвөр Азийн бэлчээрийн МАА дахь өөрчлөлт Орон нутгийн байгууллагууд Ураг төрлийн сүлжээ, айл өрхийн тогтолцоо Суурьшил, хотжилт Өвөр Азийн бэлчээрийн МАА, шилжилт хөдөлгөөний орон зай отор нууүдэл Ө
Монголчуудын утга соёл, үсэг бичиг олон зуун жилийн түүхтэй хэдий ч энэ гайхамшигт эрдэнэсийн сан бүрэн судлагдаагүй судлаачаа хүлээсээр байгаа билээ. Төв Азийн нэн эртний соёлтой эх газрын монголчууд бидний бичгийн соёл боловсрол, арвин баялаг эрдэм ухаан, эх бичгийн талаарх судлал, судалгааны бүтээл үгүйлэгдэж буй энэ цаг үед бичгийн соёл, урлагийн талаар цуврал бүтээл гаргахаар санаа шулуудан судалсны үр дүнд цувралын дээж болох энэ номыг Уншигч танаа өргөн барьж байна.
Цуглуулагч Сүхээгийн Дуламсүрэн мянга гаруй жилийн тэртээх овог Монгол Хятан язгууртны хувцас, титэм, эмээлний оломцог, гөлөмнөөс авхуулаад нэг зууны өмнөх Богд хааны ёслолын хүрэм тэргүүтэн орсон зарим цуглуулгаа эмхтгэн хүргэжээ.
Дүрслэх урлагийн судалгааны нийтлэлүүдийн түүвэр
Хүннүгийн оршуулгын дурсгал, ялангуяа язгууртны булшны судалгаа 2000 оноос идэвхижиж дэлхийн олон орны эрдэмтэд оролцох болжээ. Ялангуяа сүүлийн 10 жилийн хугацаанд Монгол, ОХУ-ын нутгаас илэрсэн Хүннүгийн язгууртны бараг бүх оршуулгын дурсгалт газарт судалгаа хийгдэж байна. Эдгээрийн дотор Гол мод-2 дурсгалт газрын судалгаа зохих байр суурийг эзэлнэ.
Монгол судлалын хүрээлэнгээс эрхлэн хэвлүүлж буй дөрвөн хэлний толь бичиг нь “Хааны бичсэн манж үгний толь бичиг”-ийн нэг адил зүйл хуваасан толь юм. Энэхүү гар бичмэл 2 дэвтэр, эхний дэвтэр 71 хуудас, удаах дэвтэр 57 хуудас болно. Нэг нүүрт 6 мөр, 1 мөрт их төлөв 3 зурвас, зарим мөрт хоёр зурвас бичжээ. Зурвас бүрийн эхэнд манж үг бичиж, доор нь хятад орчуулга, түүний доор монгол бичгийн хэлний орчуулга болон ойрд аялгууны орчуулгыг тод үсгээр мөр дашлуулан тавьж хооронд нь ойрд аялгууны дуудлагыг улаан бэхээр, манж үсгээр галигчлан бичсэн байна.
Чингис хааны тухай домог, уран бүтээл түүний эзэлсэн хүн зон лугаа тоолшгүй олон билээ. Эзэн Чингис хаан маань ертөнцийн түүхнээ алан талагч араатнаас эхлээд аврагч, бурханы элч хүртэл асар олон дүрээр бичигдсэн. Энэ бол байлдан дагуулагчдын хувь тавилан.
Монголын эртний нийслэл Хархорум: Монголын эртний нийслэл Хархорум хотын 800 жилийн ойд зориулав.
Нэгэн Америк эмэгтэй Монголын тайгаруу хийсэн аялалаараа нүүдэлч цаатан иргэдийн амьдрал, тэдний соёлоос суралцана. Тэрээр тэнд байх хугацаандаа оюун санааны ертөнц, бодит амьдрал, сэтгэл зүрхээрээ тэдэнтэй хүчтэй холбогдоно.
Хятадын Өвөр монголоос ирсэн олон монголчууд болон өөрийнхөө хичээл зүтгэл, монгол гэдэг хангалттай олон шинжтэй, “нотолгоотой” ч Монгол Улсад байнга гадуурхагдаж байсан тухай бичжээ. Түүний үзсэнээр Монгол улсын хилийн гаднах монголчууд Монгол улсад амьдрахад тулгардаг бэрхшээл бол Монголын түүхэн нийгмийн болоод аймгийн зохион байгуулалт болох бүлгийн нэрийг “ястан” гэж буруу орчуулж, үндэстэн улсын загварт халхыг гол “ястан” гээд бусад монгол бүлгүүдийг угсаатны цөөнх, эрлийз жинхэнэ монгол биш гэх зэргээр гоочлох болсоны үр дүн ажээ
